|
Шу билан ҳажда ҳам, умрада ҳам Сафо билан Марва ўртасида саъй қилиш фарз бўлади. Олдинги далил умрага эмас, фақат ҳажга тегишли, дейилмасин. Чунки оятда
فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا
(бас, ким ҳаж ёки умра қилса, у икки тоғ орасида саъй қилишининг гуноҳи йўқдир), дейиляпти. Мана шундан кўриниб турибдики, саъй ҳақидаги ҳукм ҳаж қилган киши учун ҳам, умра қилган киши учун бирдир, баробардир.
Саъй фарздир. Демак, у ҳаж ва умранинг бир қисмидир. Ҳукмдан бир қисмнинг вожиблиги, фарзлиги шу қисмнинг ўша ҳукмдаги бир рукн эканини англатади. Намоздаги руку ёки сужуд бунинг мисолидир. Шунга биноан, саъй ҳаж ёки умрадаги бир рукндир.
2- Аллоҳ оятни
وَمَن تَطَوَّعَ خَيْراً فَإِنَّ اللّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ
(ва ким ўз ихтиёрила яхшиликни ният қилса, бас, албатта Аллоҳ шукр қилгувчи (тақдирловчи) ва билгувчидир), деган гап билан якунлаяпти. (خَيْرًا ) сўзи мусбат накра бўлиб келяпти. Шунинг учун у мутлақликни, умумийликни ифодалайди. Яъни, Аллоҳ умрада бўладими, ҳажда бўладими, бошқада бўладими, қанақа бўлишидан қатъий назар, бирор яхшилик билан У Зотга яқинлашмоқчи бўлган кишининг яхшилигини билади ва унга шу ишига яраша мукофотини беради.
(وَمَن تَطَوَّعَ ва ким ўз ихтиёрила ният қилса). Яъни, Аллоҳга яқинлик ҳосил қилиш учун бирор нафл амал қилса. Бу гап мусулмонларни фақат фарз амаллар билангина чекланмасдан нафл амалларни ҳам қилишга ундайди. Негаки, нафл амаллар ҳам кишини Аллоҳга яқинлаштиради. Ҳадисда келади:
«أَحَبُّ مَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدِى مَا افْتَرَضْتُهُ عَلَيْهِ، وَلاَ يَزَالُ عَبْدِى يَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالنَّوَافِلِ حَتَّى»
«Бандамнинг Менга яқинлашиш учун қилган амалларидан Мен учун энг севимлиси, ўзим унга фарз қилган амаллардир. Бандам нафл амаллар билан Менга яқинлашиб келаверади, то...».26
(شَاكِرٌ عَلِيمٌ шукр қилгувчи (тақдирловчи) ва билгувчидир) Яъни, улар Аллоҳга тоат қилганлари учун Аллоҳ уларни мукофотлайди ва катта бўлсин, кичик бўлсин, Аллоҳ уларнинг барча ишларидан хабардор бўлади. Аллоҳ заррача яхшиликни ҳам, ёмонликни зое кетказмайди.
62-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208